“Met De Bakermat wordt design echt zichtbaar in de stad”
Door een duidelijke inbedding in de lokale identiteit weet SDK Vastgoed gedurfde projecten van de grond te krijgen. Zo verbindt De Bakermat de geschiedenis van Eindhoven met haar ambitieuze toekomst als design- en kennisstad. Aan één van Eindhovens historische toegangswegen ontstaat een eigenzinnige landmark, waarmee ook de omliggende buurt een duidelijke boost krijgt. Hiervoor was echter een afwijkende aanpak nodig. “Dit is een project waarvoor we onze nek echt flink hebben uitgestoken,” aldus ontwikkelingsmanager Tom van Loo over De Bakermat.
Als stad in continue beweging is Eindhoven niet bang zichzelf opnieuw uit te vinden. Hierop sluit de visie van SDK Vastgoed duidelijk aan: “Bij een project als De Bakermat zie je duidelijk hoe we van gebaande paden durven af te wijken. Het uitstippelen van zo’n gewaagde aanpak, waarmee we ook recht doen aan de plek en haar historie, is nodig om tot resultaten te komen.” De disruptieve aanpak van SDK Vastgoed genereerde politieke aandacht uit onverwachte hoek. En dat was nodig, want het terrein had initieel weinig prioriteit bij het stadsbestuur.
Disruptieve deuropener
Om op deze locatie – in 2012 door VPRO-programma De Slag nog uitgeroepen tot vierde lelijkste plek van Nederland – tot zo’n eigenzinnig resultaat te komen, koos SDK Vastgoed voor een onconventionele werkwijze. Het meer gebruikelijke ‘op deze grondpositie willen we zoveel woningen ontwikkelen’ werd losgelaten. Als uitgangspunt werd gekozen om design te omarmen; parallel aan de ambitieuze herpositionering van Eindhoven als stad van Techniek, Design en Kennis. “Zeker om design ook voor de gewone Eindhovenaar zichtbaar te maken. Techniek en kennis voel je overal in de stad, maar De Bakermat zet Eindhoven ook duidelijk als designstad op de kaart.”
“Techniek en kennis voel je overal in de stad, maar De Bakermat zet Eindhoven ook duidelijk als designstad op de kaart.”
Door deze insteek ontstond een vliegwiel dat diverse deuren opende. Het onmogelijke werd zo mogelijk, en de droom ontstond om De Bakermat prominent op de postkaart ‘Groeten uit Eindhoven’ te krijgen. Om de connectie met design te borgen, en ook om lokaal talent te betrekken, gingen we in gesprek met de Eindhovense Design Academy. “Een plek die met haar vrije denkers, abstracte projecten en ideologische producten geen vanzelfsprekend startpunt is voor iemand in het vastgoed.”
Tijd als thema voor radicale ontwerpen
Deze aanpak bleek echter de sleutel tot succes. Tijdens de gesprekken ontstond het idee om een autonoom ontwerper te betrekken. Deze noodzakelijke ‘rebel’ werd gevonden in Maarten Baas: een gerenommeerd designer, bekend vanwege z’n disruptieve aanpak. Maar ook iemand met een duidelijke affiniteit met het thema ‘tijd’, dat vanwege de historische locatie reeds een ijkpunt in het ontwerpproces was geworden. Denk aan Baas’ Real Time-klok op Schiphol, waarin iemand handmatig de tijd voortbeweegt. “Daarmee was Maarten ook de ideale ontwerper om het project te borgen in de toekomstplannen van de stad.”
Bijzondere samenwerking
Hieruit ontstond een voor SDK Vastgoed unieke samenwerking, tussen een architectenbureau en een ontwerper. Twee internationale teams van Van Aken Architecten vertaalden de eerste schetsen van Baas en het thema naar een tweetal radicale ontwerpen. Het Gestapelde Dorp is geïnspireerd op het Philipsdorp, een wijk die symbool staat voor de historische groei van de stad. De karakteristieke vorm van de oude Philipswoningen is in het ontwerp verwerkt. Het Verheven Dorp grijpt terug naar de kindertijd, naar hoe kinderen een gebouw tekenen. Geen poespas, maar het ultieme archetype van een flat. Een façade die bijna letterlijk op gestapelde dozen lijkt geplakt.
De stadsbewoner mag het zeggen
De twee ontwerpen van Van Aken zijn tijdens de Dutch Design Week 2015 gepresenteerd aan het publiek. Daarna konden bezoekers en bewoners van Eindhoven hun voorkeur kenbaar maken. “We vonden het erg belangrijk dat Eindhovenaren hun stem konden laten horen. Hun keuze was ook doorslaggevend: het Verheven Dorp kwam als winnaar uit de bus.” Mede door de vele aandacht voor het ontwerp en het alsmaar groeiende enthousiasme kon de stad uiteindelijk niet meer om de visie van SDK Vastgoed heen. Uiteindelijk was het stadsbestuur zó enthousiast, over hoe beide ontwerpen de geschiedenis van de stad vertalen naar een icoon voor de toekomst, dat het Gestapelde Dorp in een later stadium mogelijk elders in de stad nog een plek krijgt.
“Het ultieme schrikbeeld voor een ontwikkelaar is dat technici met een pragmatische aanpak het concept dan plat slaan tot een miniatuur."
Van plan naar uitvoering
Na de onthulling van het winnende ontwerp volgde nog een uitdaging: het ambitieuze plan vertalen naar een uitvoeringsontwerp. “Het ultieme schrikbeeld voor een ontwikkelaar is dat technici met een pragmatische aanpak het concept dan plat slaan tot een miniatuur. Maar die angst was hier ongegrond: het concept werd aan de tekentafel met veel enthousiasme ontvangen.” De inbreng vanuit het bouwteam versterkte het concept niet alleen, maar zorgde er ook voor dat er een heus ‘De Bakermat’-groepsgevoel ontstond. “Daarin zit dan ook het grote voordeel van onze kwalitatieve samenwerking binnen VolkerWessels, onze moedermaatschappij: we hebben bouwtechnici in huis die onze ambitie begrijpen.”
The story continues…
Het terrein was lange tijd een doorn in het oog van buurtbewoners, en het bijna letterlijke afvoerputje van de stad. Vanuit de wijk wordt het plan dan ook stevig omarmd, want De Bakermat gaat de buurt ook duidelijk op de spreekwoordelijke kaart zetten. Daarnaast blijft De Bakermat, passend bij het thema, altijd in beweging. Zo ontstaat een continue dynamiek en een unieke leefomgeving waarin bewoners, stad en wijk gezamenlijk opbloeien én groeien.
Trots sluit Tom af: “We zijn altijd op zoek naar potentiële ontwikkelpareltjes, op onverwachte plekken. Zoals hier, een plek waar veel partijen hun vingers niet aan wilden branden. Door juist van de gebaande paden af te wijken, ontstaat ruimte om te pionieren. Ik durf wel te stellen, dat zonder die ruimte, deze locatie nog steeds een verloederd terrein zou zijn geweest. Het verhaal achter De Bakermat is dan ook zeker uniek te noemen, en heeft mij persoonlijk geleerd om altijd uit de comfortzone te stappen. Want daar ontstaan vaak de mooiste dingen.”
Volg de ontwikkelingen rondom dit bijzondere project én gebouw op www.debakermatvan.nl.
